Werkgroep Documentatie,
jaarverslag 2014
“Eigenwijze zoekmachine voor Utrecht en de monumentenzorg”. Zo heeft Documentatie.org zichzelf gepresenteerd op internet in 2000.
Het automatiseren is, wat ons betreft, steeds gepaard gegaan met dubbele gevoelens: internet heeft veel nadelen, maar je kunt er
zoveel mee.
Papier blijft, automatiseren kost geld, veel geld. En een site moet zich bewijzen om te blijven bestaan. Documentatie.org heeft een
bescheiden budget bij het UMF, gebaseerd op de bedragen uit de ‘papieren periode’. Anderen helpen ook een beetje, vooral de
stichting Menno van Coehoorn, de stichting Bouwhistorie Nederland en soms particulieren. Maar vooral de ondersteuning door de
gemeente Utrecht is cruciaal. De huisvesting in het Pandhuis en de kosten van het in de lucht houden van de site zijn onmisbaar.
De gemeente heeft er wat aan: dankzij de koppeling van de interne applicatie ‘Stroomlijn’ aan Documentatie.org heeft iedere
ambtenaar, die wat weten wil over een pand, daarbij een directie link naar de informatie in het UDS. Tenminste, wanneer het pand
daar voorzien is van het BAG-nummer, het ‘servicenummer van het pand’. In 2014 zijn hiervoor weer veel straten uitgeplozen. Door de
grondige manier van werken van het UDS komen soms fouten in de BAG-registratie aan het licht, ons team werkt op dat vlak dan ook
samen met dat van de gemeente. Het UDS loont. Er zijn automatiseringsprojecten bij de overheid die meer kosten en minder opleveren.
Veel bouwhistorici gebruiken het UDS als vraagbaak en in Breisach (D) kon dit jaar aangetoond worden dat het bouwjaar van het schip
van de kerk ‘1485’ is, hoewel het tweede cijfer van de stichtingssteen in 1870 door de Fransen weggeschoten was. De specifieke
schijfwijze van het cijfer 5 klopt alleen wanneer het tweede een 4 is, zo leert de cijferdatabase van het UDS. Minstens zo
belangrijk, de belangstelling voor het verleden van de stad Utrecht wordt door de ontsluiting op deze site gestimuleerd en
gekoppeld aan de huidige ontwikkelingen. Bij de UDS-lezing voor Oud-Utrecht over het aanklikbare ‘panorama 1870’ vanaf de Domtoren,
zat de Smeezaal van het Bartholomeus-gasthuis op 10 januari 2014 bomvol. Het UDS spreekt aan.
(Bron: Jaarverslag UMF/2014)
Natuurlijk zijn er ook klachten over de site. Onze prioriteit ligt nu bij de bouwhistorie en de stad Utrecht in al zijn facetten.
Vooral aan de Oude Stad wordt gewerkt. Wanneer een BAG-nummer is ingevoerd, dan zijn ook alle vernummeringen gevonden en gekoppeld
aan de 19e-eeuwse wijkhuisnummers, de huidige en oorspronkelijke kadasternummers, enzovoort. Met al die gegevens kan een pand
opgezocht worden. En toch. De een zegt “Van het gesloopte huis van Bram de Mop staat geen foto op de site”. De ander: “Tivoli
interesseert mij, maar een literatuurlijst van 24 pagina’s over het NV-huis, dat ga ik echt niet bekijken”. Automatiseringsfreaks
zeggen dat de vormgeving niet past bij de huidige mode. Of dat de techniek amateuristisch is. Klopt. Onze partner het Gelders
Genootschap omschreef dit als volgt: “Kijk niet naar de carrosserie, maar onder de motorkap, daar zit de kracht”. En de techniek?
We kregen een offerte voor een professionalisering van de techniek. Het bedrag was duizelingwekkend, de opmerking erbij
angstaanjagend: “Dit is pas het begin, en realiseer je dat alle leuke speeltjes natuurlijk niet meer werken”. Dat je op een pand
van het panorama 1870 kunt klikken om er alles over te weten te kunnen komen, dat is nou net onze kick en die van de gebruikers.
Een toevallige ontmoeting met een Duits echtpaar bij de Zwaansteeg leidde tot een demonstratie in het pandhuis. We dachten dat het
hen om Utrecht ging, waarheen ze willen verhuizen. Klopt, maar belangrijker was de reactie op onze opmerking dat veel
automatiseerders Documentatie.org maar niks vinden. “Ik ben automatiseerder, wat jullie gebouwd hebben, dat is nou net zoals
internet bedoeld is”. Dat sluit aan bij het oordeel van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, jaren geleden: “Jullie probleem
is dat je je tijd te ver vooruit bent”.
Waar of niet: op verzoek van Oud-Utrecht is op 28 januari 2015 weer een druk bezochte lezing over het ‘panorama 1870’ gehouden.
Daarvoor is in 2014 de beruchtste achterbuurt geanalyseerd: de Hollebilt, daar waar nu het Visschersplein is, en in samenhang
daarmee, de prostitutie rond 1870.
In 2014 werkten mee: Ada van Deijk, Evert van Ewijk, Bert Groen, Jos de Grood, Jean Penders (coördinator), Guus Peters,
Ad Rijneveld en Hans Venker.
Jean Penders